Direksiyon Sistemleri

Direksiyon Sistemleri

1.1 Görev ve Fonksiyon

Direksiyon sistemi, bir aracın istenilen yöne kolayca yönlendirilmesini sağlayan temel bir sistemdir. Aynı zamanda sürücünün yoldan gelen titreşimleri ve aracın dinamik durumunu hissetmesini sağlar. Sistem, aracın dar ve dönemeçli yollarda hızlı ve doğru manevralar yapmasına olanak tanırken, direksiyonu çevirmek için gereken kuvveti minimuma indirir. Dönüş sonrası direksiyon simidinin düz konuma zahmetsizce dönmesi de direksiyon sisteminin önemli bir özelliğidir. Ayrıca bozuk zeminlerden gelen darbelerin direksiyon hakimiyetini kaybettirmemesi için titreşimi emme yeteneğine sahip olmalıdır.

1.2 Genel Yapı ve Çalışma Prensibi

Direksiyon sistemi, sürücünün direksiyon simidine uyguladığı dairesel hareketi, ön tekerleklerin yönlendirilmesi için gerekli olan doğrusal veya açısal harekete dönüştürür. Gelişen teknolojiyle birlikte araç ağırlıklarının ve hızlarının artması, daha fazla güce ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur. Bu durum, yerini daha hafif ve çabuk tepki veren sistemlere bırakan eski tip sonsuz dişli sistemlerinin kullanımını azaltmıştır.

Direksiyon simidinden tekerleklere kadar uzanan tüm parça ve bağlantılar bu sistemi oluşturur. Temel bileşenleri; direksiyon simidi, direksiyon mili, direksiyon dişli kutusu, rotlar, rot başları ve tekerleklerdir. Bu bileşenler, tekerleklerin sağa ve sola hareketini kontrol ederek araca yön verir.

1.3 Direksiyon Sistemi Çeşitleri

Direksiyon sistemleri, aracın kullanım şartlarına, ağırlığına, hızına ve fonksiyonuna göre farklılık gösterir. Başlıca direksiyon sistemi türleri şunlardır:

• Mekanik direksiyon sistemleri
• Hidrolik yardımlı direksiyon sistemleri
• Elektrik yardımlı direksiyon sistemleri
• Elektrohidrolik yardımlı direksiyon sistemleri
• Elektromekanik direksiyon sistemleri
• Dört tekerlek yön kontrol sistemleri

1.4 Direksiyon Bağlantı Şekilleri

Direksiyon bağlantısı, direksiyon dişli kutusundan gelen hareketi sağ ve sol ön tekerleklere aktaran rotların birleşimidir. Bu bağlantılar, aracın sürüş esnasında aşağı yukarı hareketlerine rağmen direksiyon hareketini sabit ve güvenli bir şekilde iletebilmelidir. Bu amaca hizmet eden başlıca iki bağlantı tipi bulunur.

Bağımsız Ön Süspansiyon İçin Direksiyon Bağlantısı

Bağımsız ön süspansiyona sahip araçlarda, sağ ve sol tekerlekler birbirinden bağımsız hareket eder. Bu nedenle, toe-in ayarının bozulmaması için direksiyon bağlantısında iki ayrı rot kullanılır ve bu rotlar bir ara rot ile birbirine bağlanır.

Sabit Akslı Tip Süspansiyon İçin Direksiyon Bağlantısı

Sabit akslı süspansiyonlarda araç gövdesinin dikey hareketleri tekerlek izinde bir değişikliğe yol açmaz. Bu sayede sağ ve sol tekerlekler tek bir uzun rot ile bağlanabilir. Bu sistem, komuta kolu (pitman), kısa rot, uzun rot, deveboynu ve rot başından oluşur.

1.5 Direksiyon Sisteminin Parçaları

Yönlendirme hareketleri direksiyon simidi, direksiyon mili, direksiyon dişli kutusu ve direksiyon bağlantı kolları gibi parçalar aracılığıyla ön tekerleklere aktarılır.

Direksiyon Simidi

Sürücü, direksiyon simidi sayesinde direksiyon milinin dönmesini sağlayarak aracın yönünü belirler. Direksiyon simidi, aynı zamanda sürücüye yol ve viraj hissini güvenli bir şekilde ileten ana bileşendir. Hafif metal alaşımlardan yapılan direksiyon simitleri, sürücünün daha iyi bir tutuş sağlaması için özel malzemelerle kaplanır. Günümüzde birçok araç kumanda paneli, sürücünün trafik akışından kopmadan düğmelere erişebilmesi için direksiyon simidi üzerine yerleştirilmiştir.

• Arızaları ve Belirtileri: Direksiyon simidi arızaları genellikle direksiyon boşluğundan kaynaklanır.
  • Direksiyon Simidi Boşluğu: Araç düz konumdayken direksiyon simidi hafifçe döndürüldüğünde tekerlekler hemen dönmüyorsa, bu boşluk olarak adlandırılır. Kabul edilebilir boşluk limiti araç modeline göre değişmekle birlikte genellikle 30 mm’den fazla olmamalıdır.
  • Olası Nedenler:
    • Direksiyon simidi somununun yetersiz sıkılması
    • Direksiyon dişlisinde aşınma veya yanlış ayar
    • Aşınmış bağlantı mafsalları
    • Gevşek konsol veya tekerlek bilyesi bağlantıları
    • Gevşek ana mil mafsalları
• Kontrol Yöntemleri:
  • Direksiyon Boşluğu Kontrolü: Araç düz sürüş konumundayken direksiyon simidini hafifçe çevirerek ön tekerleklerin ne kadar döndüğüne bakılır.
  • Bağlantı Gevşekliği Kontrolü: Aracın önü kriko ile kaldırılır ve ön tekerlekler ileri geri veya yan yana hareket ettirilerek aşırı boşluk olup olmadığı kontrol edilir.
  • Tekerlek Bilyesi Gevşekliği Kontrolü: Tekerleğin üstünden ve altından tutularak sallanır. Boşluk varsa bilyelerde veya süspansiyon bileşenlerinde aşınma olabilir. Ayak freni uygulandığında boşluk kayboluyorsa sorun bilyelerden kaynaklanıyor demektir.